Het wereldrijk van het Tweestromenland De opkomst van Assyrië, Babylonië en Perzië

Met veel plezier las ik dit boek over de grote oude beschavingen van het Midden-Oosten. Het gaat over drie koninkrijken, maar Nijssen schrijft dat het eigenlijk om één imperium, met Mesopotamië als kernland, gaat, dat van heersende elite wisselde.
Na een blik op wat vooraf ging, onder meer over de stadstaten Soemer en Akkad, komt het eerste koninkrijk aan bod: het Assyrische.

Het besturen van enorme rijken is eeuwenlang min of meer op dezelfde manier gegaan. Veelal moest een nieuwe vorst, troonopvolger of niet, zich bewijzen, er was een doorlopende strijd om de macht en de vorst ging jaarlijks op oorlogspad, hetzij om nieuw gebied te veroveren, dan wel om bestaand gebied te behouden. Het is bijvoorbeeld een uitzondering wanneer Nebukadnessar in 600/599 een jaar thuis blijft. Hij moest wel, zijn leger moest herstellen van enorme verliezen in het vorige oorlogsjaar. Een voorbeeld van een vorst die zijn positie moest verdedigen is koning Sardon van Assyrië, de eerste tien jaar van zijn regering was hij vooral bezig om opstanden tegen zijn koningschap neer te slaan.

Dat alle strijd het welzijn van de bevolking niet ten goede kwam mag duidelijk zijn, in de tijd dat Sardon zijn positie verdedigde had Babylonië rust met als gevolg dat de handel in de regio opbloeide en de welvaart steeg. Sardon moest echter, als iedere koning, aan zijn volk bewijzen dat de goden hem gunstig gezind waren en daartoe moest hij Babylonië (her)overen en zo begon alles weer opnieuw.

Het boek is dan ook een aaneenschakeling van oorlog waarin steden met regelmaat werden verwoest en vervolgens herbouwd. Als je het allemaal leest denk je automatisch, ‘wat een zinloze bedoeling’. Zo veroverde Esarhaddon van Assyrië in 671 Egypte, de Egyptenaren moesten niets van het Assyrische bewind hebben en nadat Esarhaddon vertrokken was namen ze het heft weer in eigen hand. Esarhaddon moest eigenlijk het volgende jaar terug, dat gebeurde echter niet omdat er in Assyrië strubbelingen waren.

Nadat Assyrië aan het einde van de zevende eeuw binnen enkele decennia instortte nam Babylonië de macht over. Veel aandacht in dit hoofdstuk voor de grote koning Nebukadnessar.

In 533 was de tijd van Babylonië voorbij; Cyrus de Grote van Perzië veroverde Babylonië en een klein aantal koninkrijken dat de regio domineerde. Cyrus de Grote staat bekend als één van de grootste veroveraars uit de wereldgeschiedenis en dat hij, als buitenstaander, de machtsbalans doorbrak en zich meester maakte van vele koninkrijken was een fenomeen dat zich in de geschiedenis zelden zou herhalen. In een kwart eeuw verenigde hij bijna het hele Midden-Oosten in één wereldrijk.

Niet lang na Cyrus komt Darius aan de macht. Omdat hij niet uit de dynastie van Cyrus kwam werd hij niet door iedereen erkend, overal stonden koningen op die zich soeverein verklaarden. Aan Darius de enorme taak om het rijk onder controle te krijgen.

Nijssen noemt de beroemde veldtocht van Xerxes naar Griekenland weliswaarhet ‘Griekse debacle’, maar doet die titel in het hoofdstuk geen eer aan, hij laat regelmatig zien dat het niet zo slecht verlopen is als vaak gedacht wordt. Dat het vredesvoorstel aan het einde van de veldtocht een pijnlijke concessie van de kant van de Persen was noemt hij een te simplistische conclusie. Door de ‘verdeel-en-heers’ constructie zorgde ervoor dat de Perzen nog lang hun stempel konden drukken op de Griekse politiek, zonder zelf vuile handen te maken. De veldtocht wordt duidelijk beschreven met een rijkdom aan details.

De geschiedenis die in dit boek vertelt wordt speelt zich over een aantal eeuwen af. De lezer wordt dan ook geconfronteerd met een groot aantal namen en feiten. Het verhaal is echter goed te volgen. Nijssen heeft zich grondig verdiept in dit veelomvattende onderwerp. Het is een goed overzichtsboek dat tevens uitnodigt tot verdieping. Dat vindt de schrijver ook en hij werkt al aan een nieuw boek waarin hij één aspect uit diept.

Het zeer lezenswaardig boek beschrijft soepel de turbulente geschiedenis van de streek die we nu het Midden-Oosten noemen. Gelardeerd met veel originele teksten te lezen op opgegraven artefacten. Het is buitengewoon goed toegankelijk voor iedereen met enige interesse in geschiedenis. Uiteraard zijn niet alle feiten en detail bekend. Maar de schrijver geeft alle ruimte aan verschillende interpretaties en hypothesen. De lezer moet zelf kiezen wat hem/haar/hen plausibel lijkt.
Het is ook verrassend te lezen hoe uit een van de vele tribale stammen met eigen koninkrijkjes in het gebied als bij toeval uit het onbeduidende koninkrijkje Juda het Jodendom ontstond. Met gevolgen tot in onze tijd, 2.500 jaar later.
Maar het boek gaat vooral over de wereldrijken die Assyrische, Babylonische en Perzische heersers wisten op te bouwen. Van de westkust van Turkeye tot de oostgrens van Iran, van Armenië tot zuid Egypte. Dan weer waren de Assysriërs de baas dan weer de Perzen. Of de Meden of de Babyloniërs. Vergelijkbaar met wat de Romeinen jaren later in west- en zuid Europa wisten te bereiken. Soms was het een grote warboel, met één constante: de religie. Alles wat welke heerser dan ook deed of naliet werd door de goden, vooral de oppergod, goedgekeurd of afgestraft. Stel je voor dat Rutte elke ministerraad begint met een offer om de goden gunstig te stemmen! Fascinerend.
Ontzettend jammer (zacht uitgedrukt) dat deze streek ook nu gebukt gaat onder oorlog, geweld, vernietiging van tempels en kunstschatten. Met alle gevolgen voor de bevolking. De bevolking van hele steden en gebieden werd vroeger als slaaf weggevoerd of op gruwelijke wijze gedood. Slavernij is dus geen onrecht dat enkel en alleen -als bij uitzondering- is overkomen aan sommige tribale stammen in west-Afrika.

Zeer interessant boek aan de hand van bronteksten over een boeiende periode. Een must voor een ieder die geïnteresseerd is in de geschiedenis van het oude nabije oosten. Met zeer veel plezier gelezen.

Ik heb ronduit genoten van het lezen van dit boek. Alles wordt ongelofelijk overzichtelijk uitgelegd op een interessante en niet-saaie manier zodat zelfs een 16-jarige jongen er met plezier zich een avond mee kan vermaken. Meneer Nijssen stelde telkens precies dezelfde vragen die in mij opkwamen bij elke gebeurtenis en vaak ook nog betere vragen. Het feit dat alle bronnen worden vermeldt laat tijdens het lezen zien hoe ontzettend gedetailleerd alles is onderzocht. Ook vind ik de het ontzettend fijn dat alles chronologisch wordt vermeldt van 8000 BC tot ~300BC. Dit geeft je een heel duidelijk overzicht van deze periode in Mesopotamië.
*
De enige minpunten die ik kan bedenken is het opmerkelijke gebruik van afbeeldingen en kaarten. Het lijkt alsof deze op een random plek in het boek worden neergezet, behalve volgens mij 2 kaarten die wel ergens anders zijn aangegeven. Voor een volgend boek zou ik deze aan het begin van het hoofdstuk, achterin het boek of gewoon op de desbetreffende pagina neerzetten voor overzichtelijk gebruik.
*
Deze enige opmerken is daar in tegen absoluut geen reden om het boek niet te kopen. Ik hoop van harte dat meneer Nijssen boeken zoals deze blijft schrijven.

Lees wat de communistische partij van plan is met de wereld. En wat er plaatsvindt in Oost Kazachstan.