Niemands kind ik groeide op in Hitlers project 'Lebensborn'

In ‘Niemands kind’ vertelt Ingrid von Oelhafen (1941) over de zoektocht naar haar wortels. Het boek kwam tot stand in samenwerking met auteur, journalist en filmmaker Tim Tate (1956). Voor een productie uit 2013 sprak hij met verschillende mensen; het verhaal van Ingrid zou uiteindelijk niet gebruikt worden in de film, maar in boekvorm uitgegeven worden. De oorspronkelijke titel luidt ‘Hitler’s Forgotten Children’ en werd door Karin de Haas naar het Nederlands vertaald.

In een pakkend voorwoord vertelt Ingrid, op dat moment 74, over hoe ze opgroeide tijdens WOII en hoe de Koude Oorlog en het IJzeren Gordijn haar leven bepaald hebben. Ze doet niet louter haar eigen verhaal, maar spreekt voor een hele generatie jongens en meisjes die in duistere omstandigheden opgroeiden. Pas op latere leeftijd ging ze uitzoeken waar ze vandaan komt om op die manier de vele onduidelijkheden in haar leven en het mysterie rond haar persoon op te helderen. Wat doet bijvoorbeeld de naam Erika Matko op de weinige documenten waar ze de hand op wist te leggen?

In het boek is een belangrijke rol weggelegd voor het Lebensborn-programma van Heinrich Himmler, leider van de SS en verantwoordelijk voor de concentratiekampen en Holocaust. Het idee was om een zuiver, Arisch ras te scheppen dat de toekomst van Duitsland veilig zou stellen. Het geboortecijfer moest omhoog, maar alleen gezonde mensen met de juiste looks werden aangemoedigd om zoveel mogelijk baby’s te maken, terwijl anderen een gedwongen sterilisatie ondergingen. Een andere pijler van het programma bestond erin in andere landen de ‘juiste’ kinderen te stelen en te germaniseren. Dat laatste is precies wat Ingrid/Erika overkwam.

Wat opvalt, is dat het Lebensborn-project pas ter sprake komt wanneer het boek al voor een derde gevorderd is. Eerst vertelt Ingrid over haar jeugdjaren, hoe de moeizame relatie met haar moeder evolueerde, hoe ze in een kindertehuis belandde en nadien een tijd bij haar vader introk. Ook is er aandacht voor de geschiedenis van Duitsland tijdens en na de oorlogsjaren: de geallieerden, de verschillende bezettingszones, de heropbouw van het land en de val van de Berlijnse Muur. Interessant, maar wellicht niet noodzakelijk voor een boek dat dieper in wil gaan op een van de nazi-ideologieën.

De lezer komt te weten hoe Ingrid haar speurtocht begon, waar ze de grootste hulp vond en waaruit de grootste obstakels bestonden. Het boek is doorspekt met stukken uit dossiers en processtukken. Om het onacceptabele van Lebensborn te benadrukken, werden eveneens instructies en richtlijnen van Himmler aan de Duitse bevolking en zijn SS-mensen opgenomen.

Een aantal thema’s komt goed uit de verf; zo is er het verlangen van kinderen naar moederliefde en het zoeken naar de eigen identiteit. Toch wedt het boek te veel op twee paarden, historische informatie enerzijds en levensverhaal anderzijds, waardoor geen van beide voldoende uitgewerkt wordt. De lezer die voor dit boek kiest, is niet onwetend over de oorlogsjaren en zit niet per se te wachten op een ‘samenvatting’ van de Duitse geschiedenis. Het persoonlijke verhaal van Ingrid krijgt bijgevolg niet de aandacht die het verdient. Bovendien wordt afgedwaald naar verhalen van tijdgenoten van Ingrid, mensen die net als zij nu op leeftijd zijn, maar indertijd hun identiteit, vaderland en familie verloren.

‘Niemands kind’ geeft inzicht in de gruwelijke Lebensborn-ideologie en de gevolgen voor duizenden oorlogskinderen, daarnaast is het de biografie van Ingrid von Oelhafen. Hoewel het boek heel toegankelijk geschreven is, mist het diepgang en emotie. Het menselijke aspect van de zoektocht blijft ietwat onderbelicht en de historische informatie is heel algemeen.

Het boek ‘niemands kind’ weergeeft wat de Lebensborn precies inhield. Erika/Ingrid wordt als voorbeeldverhaal, overigens waargebeurd, genomen om te weergeven wat dit duistere deel van de geschiedenis precies inhield. Het boek is een mix van informatieve non-fictie en een autobiografie.

Het is mooi om te zien dat verhalen zoals deze een platform krijgen. De lezer merkt dat Ingrid een bepaalde boodschap wil overbrengen. Die deels gelinkt is aan de Lebensborn, maar ook terugkoppelt naar eender welke vorm van identiteit. De beladen boodschap maakt dat dit boek toch op een specifieke manier binnenkomt. Bij de start van het boek ben je stil en overheerst het gevoel van respect voor deze vrouw. Dat ze haar verhaal durft te vertellen en vooral ook het respect voor wat ze allemaal meegemaakt heeft. Er zijn verschillende stukken die potentieel hebben om de lezer te raken net omdat ze zo duister zijn. Sommige scènes zijn zelfs actueel wat maakt dat het toch even naar de keel grijpt. Vooral het verlangen van Ingrid naar haar moeder is zeer aangrijpend.
Duidelijk is dat het boek de nodige informatie verschaft aan de lezer. Alle statements over de Lebensborn en Nazi-Duitsland/naoorlogse Duitsland kunnen eenvoudig gecontroleerd worden. Daaruit valt dan ook te concluderen dat het boek berust op feiten, en zodus ook historisch correct is. De historische benadering is duidelijk merkbaar in het boek. De lezer krijgt de nodige informatie mee in een correct geschetst historisch kader. Dit is zeer belangrijk bij onderwerpen uit de geschiedenis. Het is een betrouwbare bron om kennis te verschaffen.

Overigens is dit ook de valkuil van dit boek. De lezer wordt gebombardeerd met veel informatie en feiten. Er zijn weinig tot geen adempauzes tussendoor. Hierdoor wordt het boek voornamelijk opsommend en beschrijvend. Voornamelijk het gemis van enig dialoog zorgt ervoor dat het boek eentonig wordt. De verhaallijn omtrent Erika/Ingrid blijft oppervlakkig en geniet niet van de nodige diepgang. De personages kunnen zich hierdoor niet vormen en blijven vlakke karakters. Daarnaast krijgen de setting en sfeer geen ruimte om de Lebensborn op een donkere en aangrijpende manier neer te zetten.
Vaak wordt er aangehaald, vanuit het woord van Erika/Ingrid; ‘Ik weet het niet.’, tot vervelens toe. Ook haalt ze zeer vaak aan dat het dagboek van haar pleegmoeder zeer beknopt is. Als lezer verlies je dan al gauw de interesse om verder te lezen. Als de hoofdpersoon, de auteur, het zelf niet weet; hoe moet de lezer het dan weten.
De gegeven informatie is interessant en ideaal voor lezers die graag bij willen leren over de Lebensborn. Voor lezers die al vertrouwd zijn met het gegeven van Lebensborn, is het boek minder interessant omdat het boek veel basis weergeeft.
Het is jammer dat het verhaal van Ingrid niet naar de voorgrond trad. Dit maakt dat het boek minder toegankelijk. Het eigenlijke verhaal van Ingrid, zonder alle informatieve toevoegingen, had namelijk veel meer effect kunnen hebben en vooral de lezer meer kunnen aangrijpen. Storend was ook dat er meer ingezoomd werd op problemen in Ingrids leven, die los stonden van de Lebensborn. De ondertitel ’Ik groeide op in Hitlers project ‘Lebensborn.’’; verliest daardoor zijn waarde.

Ik keek sterk uit naar dit boek en was ontzettend benieuwd. Dit onderwerp boeit mij al jaren. Ik geloof sterk dat dit boek een publiek heeft. Lezers die graag willen bijleren en openstaan voor een zeer informatief boek, gaan hiervan smullen.
Helaas, zoals ik eerder vermelde, biedt het niets nieuws aan zij die al over enige kennis beschikken. Uiteindelijk ben ik ongeveer halfweg het boek gestopt met lezen. Het wist mij als lezer niet langer te boeien en sommige aspecten werden zeer vervelend.

Dit boek bevat een sterke inhoud, met een krachtige boodschap; maar is op een manier gebracht waardoor die inhoud en boodschap niet krachtig genoeg overkomen.

Voor ik dit boek las, had ik nog nooit van het Lebensborn project gehoord. Het is een van de vele geheimen die op komen borrelen zoveel jaren na de Tweede Wereldoorlog.

Mijn eerste indruk tijdens het lezen was, huh waar gaat dit over? Er werden ook een aantal woorden gebruikt zoals post-apocalyptische woestijn en een dystopisch tableau waardoor ik moeite had in het verhaal te komen. Het eerste hoofdstuk heb ik achteraf pas begrepen toen ik het boek uit had.

Pas wanneer Ingrid op volwassen leeftijd op zoek gaat naar haar identiteit begonnen voor mij puzzelstukjes van het verhaal in elkaar te vallen. Ingrid neemt je namelijk eerst mee in het verhaal na de oorlog waarbij er best veel details worden beschreven die achteraf niet zoveel met het Lebensborn project te maken hebben, maar meer met Erika / Ingrid als persoon en door middel van haar ontdekkingen later in het verhaal kom je erachter wat er met haar is gebeurd.

Het is een rauw verhaal waarbij Erika / Ingrid het verhaal deelt van vele Lebensborn kinderen. Het is een combinatie van een stukje geschiedenis waar nog weinig over geschreven is meer bekendheid geven in combinatie met haar autobiografische verhaal. Ik proefde tijdens het lezen een bepaalde bitterheid. Het niet goed kunnen hechten in haar jonge jaren waardoor ze levenslang op zoek was naar liefde.

Tijdens het verhaal worden er veel historische feiten gedeeld waardoor je als lezer kunt vertrouwen op de bronnen. Dit is echter ook meteen een minder punt van het boek, het is soms een grote opsomming van informatie waardoor je de klik met het verhaal kwijt dreigt te raken. Ik had gehoopt meer te lezen over hoe het er in de tehuizen aan toe was gegaan, maar dit kwam helaas maar mondjesmaat aan bod.

Al met al een bijzonder onderwerp waar zeker meer aandacht aan geschonken mag worden, maar ik weet niet of dit boek dat ook gaat bereiken.

Geschreven bij Niemands kind

Niemands kind vertelt het verhaal over het Ingrid van Oelhafen. Ingrid, geboren als Erika Matko, komt op zeer jonge leeftijd terecht in het Lebensborn project van Heinrich Himmler. Een geheim naziprogramma met als doel om kinderen met het juiste Arische uiterlijk, blond haar en blauwe ogen, op te voeden tot de toekomstig leiders van het Duitse rijk. Zowel Duitse kinderen als Niet Duitse kinderen kwamen hiervoor in aanmerking. Dat laatste werd Germanisering genoemd: Niet-Duitse kinderen aan de Arische criteria voldoen om kinderen van Hitler te worden en zo een Arisch ras te creëren en de toekomst van Duitsland veilig moest stellen). Een van deze kinderen is Ingrid von Oelhafen.

In een pakkend voorwoord wordt verteld hoe ouders met kinderen zich verzamelen op het schoolterrein. Daar zouden de kinderen volgens de Duitse bezetter medische onderzoeken krijgen. In werkelijkheid werden de kinderen gekeurd op Arische kenmerken voor Germanisering. Had je geen van deze Arische kenmerken werd je waardeloos bevonden en terug aan de ouders gegeven. Wanneer je net als Ingrid hieraan voldeed, werd je door de Duitsers ontvoerd en kwam je in een Lebensborn tehuis terecht. Vanuit hier kwam Ingrid in een Duits gezin terecht, gescheiden van haar echte ouders. Haar naam, Erika Matko, wordt vervangen door Ingrid von Oelhafen. Ze gaat vanaf dan door het leven als Ingrid en woont bij haar nieuwe ouders. Omdat Ingrid nog maar 9 maanden oud was heeft ze geen herinneringen aan deze periode.
Wanneer Ingrid erachter komt dat haar ouders niet haar echte ouders zijn begint haar zoektocht naar wie ze is. Tijdens haar zoektocht wordt ze meerdere keren tegengewerkt. Er wordt gezwegen door o.a. haar moeder, ze kan niet bij archieven en krijgt vaak pas laat antwoord wanneer ze een instantie om hulp vraagt. Ook wanneer ze erachter komt wie ze is, is niet iedereen daar even blij mee…

Het lebensborn project is een schimmig stukje geschiedenis van WO II. Duitse Arische vrouwen werden aangespoord om (meer) kinderen te baren en Arisch uitziende kinderen uit Europa werden ontvoerd om kind van Hitler te worden. Omdat Ingrid nog maar 9 maanden oud was toen ze werd ontvoerd, mis ik veel persoonlijke herinneringen en ervaringen. Ervaringen hoe het was op dat schoolplein, hoe voelde ze zich? Had ze een vermoeden dat de Duitsers ouders en kinderen onder vals voorwendselen hadden laten verzamelen? Hoe was het om in een wildvreemd gezin terecht te komen? Ook omdat Ingrid op hoge leeftijd er achter haar echte identiteit komt, heeft ze haar echte ouders niet meer kunnen spreken. Ook dat stukje, hoe het voor de ouders was, mis ik. Ik houd van boeken met veel details en veel ervaringen maar die zijn er helaas te weinig.

We worden wel getrakteerd op een zoektocht waarin het Lebensborn project duidelijk aan bod komt. Wat is dit precies en hoe past Ingrid hierin? Dit hoofdstuk heeft meer weg van een geschiedenisles en even waande ik mij weer tussen de schoolbanken op de HAVO. Ook de oorlog van Joegoslavië komt aan bod en wat voor rol deze in haar zoektocht speelt. Interessant is dit alles zeker en de geschiedenis is goed onderbouwd door middel van citaten en betrouwbare bronnen. Zelf vond ik het niet heel lekker weg lezen. Pas wanneer Ingrid haar identiteit achterhaald heeft zit er weer wat vaart in het boek.

Ik raad het boek wel aan omdat het een stuk geschiedenis is dat nog veel meer bekendheid moet krijgen. Het is onvoorstelbaar dat dit allemaal heeft kunnen gebeuren en wat voor leed het bij kinderen en ouders heeft veroorzaakt. Zeker de moeite waard om te lezen, maar het staat niet in mijn top 10 van boeken over de tweede wereldoorlog.

Geschreven bij Niemands kind

Ingrid von Oelhafen (1941) beschrijft in ‘Niemandskind’ haar zoektocht naar haar oorsprong. Dit doet ze in samenwerking met Tim Tate (1956). Deze Britse journalist, auteur en ook documentairemaker heeft meerdere prijzen voor zijn documentaires in de wacht geslepen.

Erika Matke wordt in 1942 als 9 maanden oude baby onder valse voorwendselen bij haar Joegoslavische ouders weggehaald. Ontvoerd naar nazi-Duitsland. Met haar blonde haren en blauwe ogen was Erika namelijkde perfecte kandidaat om in het Lebensborn project van Heinrich Himmler te komen. Een geheim nazi programma waarin een gedeelte van de kinderen voor ‘germanisering ‘ komt; niet-Duitse kinderen die op uiterlijke kenmerken worden gekozen om kinderen van Hitler te worden en zo een Arisch ras te creëren en de toekomst van Duitsland veilig moest stellen.
Geplaatst in een pleeggezin groeit Erika op als Ingrid von Oelhafen.

In het eerste deel van het boek beschrijft Ingrid haar jeugd in het gezin von Oelhafen. Wat opvalt is het gebrek aan warmte, liefde in het gezin. Ook tussen haar ouders is dat er niet en leven eigenlijk ook niet samen. Ingrid smacht naar genegenheid van haar moeder. De moeizame relatie met haar moeder wordt beschreven, ook de periode in een kindertehuis (waar ze haar moeder schrijft en smeekt haar op te halen...hartverscheurende brieven die Ingrid later terugvindt).

Door 1 van de werknemers in huize von Oelhafen komt ze er uiteindelijk achter dat de von Oelhafen niet haar biologische ouders zijn.
Nog een tijd later vind ze een document met de naam Erika Matko erop.
Nog vele jaren daarna onderdrukt ze haar gevoelens over het raadsel rondom haar afkomst en stort ze zich volledig op haar werk als fysiotherapeute.
Na het vinden van een dagboeken van haar moeder en nog andere documenten is het een telefoontje van het Duitse Rode Kruis dat haar zoektocht in gang zet. Ingrid/Erika is dan 58 jaar.

Het zal een moeizame zoektocht worden met nodige obstakels, instanties, mensen die niet meewerken. Ze zelf pauzes neemt door twijfels en het uiteindelijk door nieuwe input weer aangewakkerd wordt en ze verder op pad gaat.

Behalve de tegenwerking krijgt ze ook hulp van een aantal mensen en ontmoet ze meer Lebensborn kinderen. Allen met dezelfde achtergrond, maar ieder een eigen verhaal en ontwikkeling in hun leven. Van toegevoegde waarde, want het bepaald voor Erika de afwegingen in haar zoektocht. En ondanks de soms teleurstellende resultaten een relativering met hoe het anders had kunnen gaan. Schuld en schaamte zijn toch ook wel herkenbare gevoelens bij lotgenoten.

Het verhaal wordt afgewisseld met decreten van Himmler die de gruwelijke gedachten achter het Lebensborn project prijsgeven.
Niet alle decreten vond ik van toegevoegde waarde, maar een aantal waren echt juist wel indrukwekkend.

Dit deel van de 2e Wereldoorlog was mij nog onbekend en met de achtergrond van de geschiedenis en politiek in die tijd is deze zoektocht van Ingrid/Erika een voor mij indrukwekkend relaas geworden.

Bracht de zoektocht Ingrid/Erika antwoorden? Ik denk het wel:

'Nurture is uiteindelijk bepalender dan nature; de hamer vormt niet per definitie de hand.'

Geschreven bij Niemands kind

‘Niemands kind’ is het indrukkende indrukwekkende verhaal van Ingrid von Oelhafen over de zoektocht naar haar roots. Tegelijk is het het verhaal van een nog redelijk onbekend deel van de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog.

Centraal staan de zogenaamde Lebensbornklinieken. Tegenover het streven van de nazi’s om wat zij minderwaardige rassen beschouwden te vernietigen stond het streven om het Arische ras te laten groeien en superleiders voor de toekomst te gaan kweken. De uitvoering daarvan bestond uit een aantal nogal dubieuze activiteiten. Één daarvan was het ontvoeren van kinderen uit bezette gebieden, ze testen op fysieke eigenschappen, en het deel van de kinderen dat ‘goed genoeg’ was te germanificeren. Dat is ook wat de schrijfster van ‘Niemands kind’ is overkomen. Opvallend is hoe enorm schimmig deze geschiedenis is, zowel de persoonlijke geschiedenis van de auteur, als informatie en documentatie over de Lebensbornklinieken en het beleid dat Himmler daarin voerde. Het gebeurde besloten en niemand kon, mocht of wilde hierover praten.

‘Niemands kind’ is een non- fictieboek, dat op sommige punten leest als fictie. Het is fascinerend, interessant, maar ook ontstellend. Het boek geeft een bizar kijkje in de geschiedenis en vooral in de gestoorde geest van een aantal mensen die Europa 75 jaar geleden in heel veel ellende hebben gestort.

De opbouw van het boek volgt de zoektocht van de auteur. Dit heeft tot gevolg dat de geschiedenis niet chronologisch aan de orde komt. Dat is af en toe even wennen, maar als je de draad van de zoektocht vasthoudt, kom je daar goed uit.

‘Niemands kind’ is een zeer interessant boek, dat goed te lezen is en maakt dat je een nieuwe blik op de geschiedenis werpt. Het is en blijft niet te bevatten wat er allemaal is gebeurd. Tegelijk is het intrigerend om te lezen dat de geallieerde partijen al vroeg in de oorlog zich zijn gaan voorbereiden op wat er daarna zou moeten gebeuren. Het is ronduit stuitend om te lezen hoe moeilijk het zelfs nog maar twintig jaar geleden was om aan informatie te komen. Je valt het hele boek lang van de ene verbazing in de andere. De gevolgen voor de Lebensbornkinderen zijn enorm (geweest) en dat is iets dat je je leven met je meedraagt.

Wat ik goed vind aan dit artikel: snelle levering.

Het boek vertelt het waargebeurde verhaal van Ingrid Von Oelfhafen. Ingrid blijkt toen zij negen maanden oud was door SS-artsen bij haar ouders uit Joegoslavië weg te zijn gehaald. Ze komt terecht in Nazi-Duitsland bij de familie Von Oelfhafen. Ingrid die eigenlijk Erika Matko heet blijkt onderdeel te zijn geworden van Lebensborn project. Het Lebensborn project had tot doel om het geboortecijfer van het Derde Rijk te verhogen. Echter bleek het geboortecijfer van het Derde Rijk niet zo snel te stijgen als gehoopt. Hierdoor gaf Himmler, organisator van dit project, de opdracht om de kinderen die er arisch zagen uit bezette landen te "ontvoeren". Zo ook Ingrid.

Ondanks dat dit boek voor een groot gedeelte gaat over wat het Lebensborn project is en wat dit voor effect heeft gehad op Ingrid. En mij bekender heeft laten worden met dit project van Nazi-Dutisland.
Laat het ook zien hoe Duitsland weer een toekomst op probeert te bouwen na deze oorlog. Het bouwen van Berlijnse muur is voor Ingrid een van de oorzaken waardoor het langer heeft geduurt voordat zij achter haar ware identiteit kwam. Het is dan ook wreed om te lezen dat zonder het ontstaan van deze muur Ingrid meer familieleden had kunnen ontmoeten. Tijdens het lezen van het boek ergerde ik mij er ook aan de bureaucratie die er na de oorlog was ontstaan. Het niet prijs willen geven van informatie over deze "adoptie" door archieven door simpelweg te zeggen dat er geen informatie over was. Waarom zou je dat doen? Ik kan wel begrijpen dat je op een gegeven moment stopt met deze zoektocht.

Het verhaal achter haar identiteit en waarom haar biologische familie niet naar haar ging zoeken zag ik niet aangekomen. Dit boek laat maar zien dat er genoeg verhalen zijn over de WW2 die nog niet vertelt zijn. Ga het boek zeker lezen! Het is zeker een bijzonder oorlogsboek die het verhaal van de Lebensborn en gevolgen hiervan op begrijpelijke en duidelijk wijze uitlegt aan de lezer!

Ik geef het boek ⭐⭐⭐⭐⭐ sterren.

Erg indrukwekkend en waargebeurd verhaal over een deel van WOII waar ik nog niet veel over wist. Ik lees graag oorlogsromans en verhalen en doordat dit een non fictie boek is komt het verhaal nog even harder aan. Aanrader voor liefhebbers die graag over WOII lezen.

Ingrid is als kind gestolen van haar ouders uit Joegoslavië tijdens WO II. Haar pleegouders hebben dit heel lang voor haar verborgen gehouden. Op een dag kwam ze erachter dat ze eigenlijk Erika Matko heet. Als ze vragen stelt zeggen haar pleegouders alleen dat haar ouders zijn overleden en dat ze Duits waren. Als haar moeder naar Spanje verhuisd en het eruit ziet dat ze niet meer terugkomt vindt ze gegevens over haar afkomst. Dit is heel summier. Jaren later gaat ze in fases op zoek naar haar herkomst. Dit is nog niet zo makkelijk. Er wordt veel verzwegen en archieven werken ook niet mee. Dit verhaal verteld Ingrids zoektocht. In eerste instantie droog, zakelijk en als een geschiedenisles. Maar als je doorleest komt Ingrid naar boven en wordt het verhaal persoonlijker en emotioneler. De geschiedenisles aan het begin is ook echt wel nodig om het verhaal te kunnen volgen. Lebensborn is een heel apart programma van de nazi’s tijdens WO II om “zuiver bloed” veilig te stellen. Ze gingen hier dus heel erg ver in.

Het verhaal leest heel vlot wanneer je de geschiedenisles voorbij bent. Ik had nog nooit van Lebensborn gehoord. Als je leest wat er allemaal is gedaan onder Lebensborn, dan schrik je daar wel van. Aan de hand van de zoektocht van Ingrid kom je steeds meer te weten over deze erbarmelijke gebeurtenissen binnen Lebensborn. Het is allemaal heel begrijpelijk geschreven en het is goed te volgen. De geschiedenis is goed onderbouwd met citaten uit betrouwbare bronnen. Het boek is vanuit Ingrid geschreven en daardoor leef je nog meer met haar mee bij iedere nieuwe ontdekking.

Dit verhaal is echt gebeurd. Dat is ongelooflijk. Dat er nog steeds zaken naar boven komen over de nazipraktijken die nog niet bekend waren. Dit boek is daarom al zeker de moeite waard om te lezen. Ik heb dit boek dan ook in een adem uitgelezen en vond het heel interessant en boeiend. Dit boek vertelt op een heel boeiende, persoonlijke en emotionele manier het verhaal van Ingrid Oelhafen/Erika Matko. Daarbij leer je ook de geschiedenis van Lebensborn en ook nog eens de geschiedenis van Joegoslavië en hoe de versnippering heeft plaatsgevonden door burgeroorlogen na WO II.