Clara het krantenmeisje

"Clara en het krantenmeisje" is deel 2 van een trilogie over het arbeidersmeisje Clara maar zeer goed als stand-alone te lezen. Schrijvers Pieter Feller en Tiny Fisscher nemen mij mee naar de jaren 1911/1912. De jaren waarin er nog met centen, stuivers en hooguit een kwartje of een gulden werd betaald, de bodem bijna uit de kolenemmer viel of dat er gesmolten sneeuw door de zolen van de schoenen sijpelde maar dat er nog geen geld was voor een nieuw paar. De 12-jarige Clara moet na het overlijden van haar vader van school af om te gaan werken, er moet geld in het laatje komen. Zij wordt het allereerste krantenmeisje van Nederland en komt daarmee zelf(s) in de krant! Pittige Clara blijkt talent te hebben voor het verkopen van de krant en daarnaast een neus voor allerlei nieuwtjes die zij voor een paar centen extra verkoopt aan dezelfde krant. Het duo Feller/Fischer heeft mij met huid en haar het verhaal ingesleept. In een frisse toegankelijke schrijfstijl laten zij mij kennismaken met een tijd waarin armoede naast samenhorigheid leeft en waar Clara heel voorzichtig haar eigen, en voor die tijd vooruitstrevende, dromen naleeft... ik heb echt genoten van dit prachtige historische kinderboek!

Clara is een meisje van twaalf dat in 1911 is begonnen aan een baantje als krantenmeisje. Toen haar vader overleed moest Clara noodgedwongen stoppen met school om te gaan werken, om haar moeder te helpen met het verdienen van de kost. In die tijd viel dat nog niet mee, de lonen waren niet hoog en uitkeringen waren er nog niet. Hierdoor konden veel kinderen, zoals Clara, hun school niet afmaken waardoor hun toekomstdromen vaak in duigen vielen. Clara wilde graag ontdekkingsreizigster worden, zou dat ooit gaan lukken nu ze moet gaan werken?
Clara is het eerste krantenmeisje van het land. Ze moet daardoor flink voor zichzelf opkomen en wordt vaak gepest door de andere jongens. Ook volwassenen doen niet al te aardig. Ze begint met kranten verkopen op het centraal station van Amsterdam en dat gaat haar behoorlijk goed af. Al snel krijgt ze een krantenwijk toebedeeld en moet ze met een zware tas kranten gaan bezorgen, terwijl de winter net begint. Haar vriendje Koos, waarmee ze al zó lang bevriend was laat haar vallen als een baksteen nu ze is gaan werken. Gelukkig leert ze weer heel andere mensen kennen en het lukt haar zelfs om af en toe wat extra’s te verdienen met het schrijven van stukjes voor de krant. Ook leert ze Sjaak kennen, een jongen die bestellingen rijdt op een bezorgfiets. Dat lijkt Clara ook wel wat: fietsen. Maar hoe kom je aan een dure fiets wanneer zelfs schoenen kopen al niet vanzelfsprekend is?
Alhoewel het eigenlijk een kinderboek is vond ik het als volwassene een heerlijk boek om te lezen. Het was zo leuk om te lezen over de tijd waarin mijn eigen overgrootouders zijn opgegroeid, die ik nog een behoorlijk lange tijd gekend heb als kind. Mijn overgrootouders woonden in een bovenwoning, net als Clara, en leefden erg eenvoudig en waren hardwerkende mensen. Ik zag dus steeds mijn eigen familieleden voor me en kon zo een beetje meekijken in hun levens. Voor kinderen is het boek erg leerzaam. Natuurlijk leren ze een stukje over de Nederlandse geschiedenis op een leuke manier, maar ze kunnen nu ook zien dat naar school mogen gaan helemaal niet zo vanzelfsprekend is, net als alle luxe waar we vandaag de dag zo aan gewend zijn geraakt dat het gewoon lijkt. In Clara’s tijd is het heel bijzonder om iets lekkers te eten bij de thee en om cadeautjes te krijgen met feestdagen zoals Sinterklaas en Kerstmis.
Het boek is prima te lezen wanneer je deel een niet hebt gelezen. Bovendien wordt vooraan in het boek uitgelegd wat zich in het vorige deel afspeelde. Het boek is spannend, het taalgebruik is vlot, gebeurtenissen volgen elkaar snel op en je leeft helemaal mee met de dappere en eigenwijze Clara die zo hard moet werken en ondanks alle tegenslagen – en dat zijn er nogal wat in die tijd – haar koppie boven water weet te houden. Hier en daar sieren zwartwit illustraties het boek, die helemaal passen bij het nostalgische verhaal. Ik zou nog veel meer kunnen vertellen over het boek, want er gebeurt zoveel en het leest zo lekker weg, maar eigenlijk vind ik dat je de rest zelf maar moet ontdekken. Ik vind het jammer dat ik het alweer uit heb en hoop eerlijk gezegd dat het volgende deel snel komt!

Clara is een mondig, vrolijk meisje van twaalf jaar en ze woont met haar moeder en broertjes en zusjes in Amsterdam aan het begin van de twintigste eeuw. In deel één van de trilogie over deze bijdehante dame konden we al lezen dat ze verkondigde dat ze ontdekkingsreizigster wil worden. Maar helaas moet ze na de onverwachte dood van haar vader haar school verlaten om te gaan werken en om haar moeder te helpen in het huishouden.

In dit tweede deel krijgt Clara haar eerste baantje als krantenverkoopster. Ze is het eerste meisje die dit baantje ter ere valt en ze krijgt dan ook veel commentaar over zich heen. Maar daardoor laat ze zich niet uit het veld slaan, het geeft haar juist meer doorzettingsvermogen. Ze raakt bevriend met verschillende soorten mensen die ze tegenkomt tijdens haar rondes, zoals de man van Het rollende Schafthuis, die haar zo af en toe van een lekker bakkie snert voorziet en haar beschermt tegen de andere krantenverkopers, die het maar niks vinden dat er een “meissie” hun werk staat te doen. En de leuke jongen Sjaak, die haar helpt met haar kranten én haar leert fietsen op een bakfiets! Zo maakt ze van alles mee.
Ook het leven van haar moeder gaat verder, hoe zal Clara met deze veranderingen omgaan? En natuurlijk is “tante” Boes ook weer van de partij.
De schrijvers zijn er wederom in geslaagd een realistisch, doch kindvriendelijk verhaal neer te zetten. Er gebeuren nare dingen in het leven van Clara, zoals de dood van een buurman, maar deze dingen gebeuren nou eenmaal in het leven. En vooral begin twintigste eeuw was het leven niet gemakkelijk voor meisjes zoals Clara. Voor kinderen in de huidige tijd is het ook wel eens leerzaam om te lezen hoe het er vroeger aan toe ging.
Het boek is leuk, grappig en ook voor volwassenen fijn om te lezen. Clara is een heerlijk kind dat weet wat ze wil. Ik zou willen dat er tegenwoordig meer kinderen waren zoals Clara!

Ik ben benieuwd hoe het met Clara zal vergaan in het derde deel van de trilogie. Zal ze ontdekkingsreizigster worden, of toch niet?

‘Clara het krantenmeisje’ speelt zich af in Amsterdam in de winter van 1911/1912.

Wat er in het eerste deel over ‘Clara’ gebeurde wordt kort samengevat op de eerste bladzijden.

Clara’s vader is overleden. Haar moeder neemt noodgedwongen een baantje als thuisnaaister aan, maar kan desondanks de eindjes moeilijk aan elkaar knopen.
De pientere, kordate Clara besluit, als ze 12 jaar is, van school te gaan en werk te zoeken om samen met haar moeder het gezin draaiende te houden.

'Eerste krantenmeisje gesignaleerd in Nederland. Voor zover de redactie bekend is, heeft De Courant sinds het begin van deze week het eerste krantenmeisje van Nederland in dienst. Haar naam is Clara Bartels en zij vent de kranten uit bij het Centraal Station.'

De krantenjongens maken het haar niet gemakkelijk; ze wordt gepest en volwassenen zijn en ook niet altijd even aardig.

'Die jongens kunnen in de stront zakken. Laat ze maar proberen haar klein te krijgen, het zal ze niet lukken!'

Clara heeft talent; al snel maakt ze promotie en mag haar standplaats op het Centraal Station inruilen voor een krantenwijk. Daarnaast heeft ze een neus voor nieuwtjes die ze opschrijft en aan de krant verkoopt voor een kwartje.

Thuis zit moeder steevast achter de naaimachine. Buurvrouw tante Boes breit mutsen, sjaals en badpakken; dit doet ze bij Clara thuis, zodat de kosten voor het stoken en eten gedeeld kunnen worden.

Clara mist school; de mooie verhalen over andere landen die meester vertelde. Koos haar vriendje ziet ze steeds minder en ze groeien uit elkaar.
Ze voelt zich nergens meer bij horen.

'Tussen school en werk lijkt een groot gat te zitten, een waar je bijna niet overheen kunt springen. Op school ben je nog een kind, maar als je werkt, hoor je evengoed niet zomaar bij de volwassenen. Je zit er eigenlijk een beetje tussenin …'

Het ene moment handelt en denkt ze als een volwassene en het andere moment reageert ze als een opstandige puber.

'Ze heeft het al een tijdje voelen aankomen, maar nu is het echt gebeurd: er zit een gat in de zool van haar linkerschoen en die van haar rechter is zo dun als papier.

Er verschijnt een diepe rimpel tussen moeders wenkbrauwen. Ze zucht. ‘Geld voor nieuwe heb ik momenteel niet.’

‘Ik zal toch iets aan mijn voeten moeten hebben,’ reageert ze kribbig.'

Clara maakt nieuwe vrienden. Een daarvan is Sjaak; hij wordt haar steun en toeverlaat.
Hij stimuleert haar in alles wat ze als vooruitstrevend meisje wil, maar in die tijd ongebruikelijk is.

Journalist Van Velzen vertelt haar over ontdekkingsreizigster Alexine Tinne.
Daarna vraagt hij haar: ‘Wil je evengoed ontdekkingsreizigster worden?’

‘Ja, natuurlijk,’ antwoordt Clara ferm, ‘maar niet zoals Alexine, want zo rijk word ik nooit.’

Hoe ze het dan wel wil heeft ze nog niet uitgeknobbeld.

Moeder heeft jarenlang een geheim met zich meegedragen; Clara haar nieuwsgierigheid is gewekt. Daarnaast probeert moeder haar leven weer op te pakken, maar of Clara hier blij mee is?

De gebeurtenissen worden dusdanig verwoord, dat het begrijpelijk is voor de jonge lezer.
De gedachte- en beleefwereld van een puber worden levendig en realistisch beschreven.

‘Clara het krantenmeisje’ is een meeslepend kinderboek, dat ook ouderen met genoegen zullen lezen, omdat het veel herkenning kan oproepen van horen vertellen door hun (groot)ouders. De jeugdige lezers krijgen een goed beeld van hoe het vroeger was. Saamhorigheid en armoede waren toen heel gewoon. Uitkeringen waren er nog niet; iedereen werd geacht zelf in zijn inkomen te voorzien.

Met fijne schrijfstemmen hebben Pieter en Tiny een beeldend verhaal geschreven over Clara, een meisje dat je in je hart sluit.

Een prachtige wat ouderwets aandoende cover, die perfect bij het verhaal past.

In dit 2e deel is Clara van school af en gaat zij werken als eerste krantenmeisje van Nederland. Het is een zware baan, want ze moet twee keer per dag met een tas met 100 kranten sjouwen. Ze vind het heel erg dat ze van school moest, maar omdat haar vader is overleden en moeder niet alleen het geld bij elkaar kan krijgen, heeft Clara een baantje gezocht. Clara is een pienter meisje en ze maakt al gauw promotie bij de krant, ze krijgt een vaste krantenwijk aangewezen. De krantenjongens vinden het maar niets dat Clara één van hun is.

Wanneer de winter inzet, wordt het nog veel zwaarder voor Clara.

"Het is donker en mistig en de ijzige kou dringt door de dunne zolen van haar schoenen heen…."

Een verhaal wat indruk maakt, wat hebben we het toch goed in deze tijden. Een verhaal wat je ook heel goed kunt voorlezen aan kinderen zodat ook zij begrijpen hoe het er vroeger aan toe ging en dat gelijkheid tussen jongens en meisjes toen niet bestond. De jongens werkten, meisjes deden het huishouden en zorgden voor de kinderen. Clara wil heel graag dingen doen die eigenlijk niet weggelegd zijn voor meisjes. Wat zou ze graag leren fietsen en later auto willen rijden. Omdat Clara best leuk kan schrijven en ze van alles meemaakt op straat probeert ze nieuwtjes te verkopen aan de krant waar ze dan wat extra geld mee kan verdienen.

"Op de terugweg naar huis haalt Clara het papiertje dat Van Velzen haar gaf een paar keer uit haar zak. Het is een kwitantie waar ze morgen bij de boekhouder haar kwartje mee kan ophalen."

Thuis zit moeder altijd achter de naaimachine en de buurvrouw, tante Boes breidt sjaals, mutsen en in de zomer badkleding, waar ze haar geld mee verdient. Tante Boes zit altijd bij Clara en haar familie zodat ze de stookkosten kunnen delen en met elkaar eten is ook goedkoper en gezelliger. Wat moesten de mensen vroeger toch hard en zwaar werk doen om te overleven, wat een armoe. Heet water halen in emmers voor de maandag wasdag , het hele huis hing dan vol wasgoed en alles werd vochtig en dan kolen halen om de kachel te stoken en een poepdoos in de keuken, die je niet zomaar kunt doorspoelen. Ik denk dat kinderen het zich niet eens kunnen voorstellen en kunnen begrijpen dat we het tegenwoordig wel heel erg goed hebben. Daarom zou het heel goed zijn als kinderen dit boek zouden lezen.

Clara ontmoet Sjaak een jongen die bij een thee en koffie winkel werkt, hij zorgt ervoor dat ze een andere betrekking krijgt. Clara is weer het eerste meisje in dit bedrijf, zal het Clara lukken het vertrouwen van haar collega’s te winnen?

Ik ben heel benieuwd wat Clara gaat beleven in deel 3, tevens het laatste deel over Clara en haar familie, wat gaat zij doen wat nog geen meisje gedaan heeft in die tijd, de vooruitstrevende Clara heb ik in mijn hart gesloten.

Je krijgt een mooi inkijkje van het leven van een 12 jarig meisje uit de jaren 1911/12. Mooi geschreven, je ziet het voor je ogen gebeuren