Siberische Opvoeding

Siberische opvoeding verscheen begin april 2009, en vertelt
het autobiografische verhaal van een jongetje dat opgroeit
in een hechte gemeenschap van ‘eerlijke criminelen’, in een
door God verlaten uithoek in Transnistrië, Siberië, en
bestormde na een grote reportage over Nicolai Lilin door
Roberto Saviano in La Repubblica onmiddellijk de Italiaanse
bestsellerlijsten. Binnen drie dagen was de eerste druk van
28.000 exemplaren uitverkocht, en het boek is nog altijd dé
literaire verrassing van dit jaar in Italië.
Siberische opvoeding speelt zich af in een urka, een leefgemeenschap
die leeft onder strenge regels die doen denken aan de
leefopvattingen van de maffia. Zoals Roberto Saviano het
omschreef: ‘Bij de urka’s wordt niet verkracht, afgeperst,
uitgebuit. Je mag roven en doden, maar alleen met een
geldige reden. Je mag afzetten, maar dan alleen de staat en
rijke mensen. En er zijn ook praktische regels na te leven:
zo mogen jachtwapens niet naast moordwapens gelegd
worden. En als het ene wapen het andere raakt, dan moet
het ter zuivering gewikkeld worden in een lap met vruchtwater,
het levensvocht.’
Urka’s blijken criminele groepen te zijn met een anarchistische
visie op de overheid en koesteren een diepe haat voor
iedereen die in dienst is van diezelfde staat. Maar het is
ook een hele hechte gemeenschap waarin geestelijk
gehandicapten beschermd worden, bejaarden op een
voetstuk worden geplaatst en hun kennis op de jeugd
overbrengen, waarin geweld gereguleerd wordt middels
complexe en onwrikbare wetten: niemand mag zonder
reden worden aangevallen. Geld wordt gezien als iets
minderwaardigs, alleen goed om iconen of tatoeages mee
aan te schaffen, kleding mag nooit overdadig zijn, goede
manieren zijn essentieel, er wordt niet gehandeld in drugs
en men is zeer religieus: God overziet en beschermt iedere
menselijke beslissing, en wordt voortdurend – middels
prachtige formuleringen – aangeroepen.
In Siberische opvoeding beschrijft Lilin de eerste achttien
jaar van zijn leven, tot zijn ervaringen in het Russische
leger (hij vocht in Tsjetsjenië). Hij beschrijft de teloorgang
van de urka’s onder het Sovjet-regime en haar criminele
opvolgers Seme Nero (Zwart zaad), de verschrikkingen van
de goelags en de deportaties, en stelt zichzelf de vraag of
het mogelijk is te leven volgens rechtvaardige regels en
wetten. Dit is een verbijsterend boek, balancerend op de
rand van fictie en non-fictie, moraal en bandeloosheid,
gewelddadigheid en nostalgie.
In gesprek met Saviano zei Lilin: ‘Ik wilde verhalen vertellen
die verloren dreigden te gaan, die bij maar weinig mensen
bekend zijn, en ze aan velen kenbaar maken. De verhalen van
mijn volk, dat kapotgemaakt is door het huidige kapitalisme,
mensen die heilige regels kenden, die leefden met waarden.’