Toekomst is groen

Met de economische groei van landen als China, India en Brazilië zullen de mensen daar wat betreft energieverbruik het gedrag van Amerikanen kopiëren. In “De toekomst is GROEN” beschrijft Friedman de dramatische gevolgen van een paar miljard “Amerikaantjes” voor het klimaat. Hij gaat ook in op de geopolitieke gevolgen van de wereldwijde strijd om olie en gas en ook om water, nu belangrijke rivieren steeds minder en straks helemaal geen smeltwater meer leveren.
Friedman blijft echter niet steken in een verhaal dat we te veel consumeren. Het boek biedt geloofwaardige oplossingen. Hij beschrijft uitgebreid allerlei technische ontwikkelingen waarbij IT en ET (energietechnologie) bij elkaar komen. Hij maakt duidelijk dat de techniek voor energiebesparing en grootschalige energietransitie (van fossiele brandstoffen overgaan op wind en zon) er is, maar dat gevestigde belangen een grootschalige doorbraak verhinderen. Friedman laat veel mensen aan het woord met geweldige ideeën die op kleine schaal al enorm hoopgevende prestaties hebben neergezet. Friedman gelooft er ook heilig in dat die kleine voorhoede ook zal doorbreken. Het is alleen wel zaak dat de overheid door wetgeving de nieuwe technieken op een eerlijke manier laat concurreren met de nu nog vaak beschermde en gesubsidieerde oude energiewereld. Als we daarmee direct beginnen, hebben we de gevolgen nog enigszins in de hand.
Friedman heeft enorm veel relaties in de wereld van wetenschap, techniek, bedrijfsleven en politiek. Hij weet hoe de hazen daar lopen. Het boek zal veel beleidsmakers overtuigen dat je het als bedrijf en als land gaat verliezen als je de ander niet voor bent met groots investeren in de technieken van energiebesparing en energietransitie.
Misschien is Friedman iets te enthousiast geweest. Hoewel ik het boek geboeid heb gelezen, zal een pil van bijna 500 pagina's sommigen toch afschrikken.

In ieder geval sinds “de club van Rome” hebben verontruste mensen moord en brand geschreeuwd over de rap naderbij komende ondergang van de wereld. Een ondergang die wij mensen op ons geweten hebben, en wij mensen doen ook nog eens ons best om de ondergang steeds sneller te doen plaats vinden. Onheilsprofeten zat. En hoe gelijk onheilsprofeten ook hebben, doorgaans wordt er niet naar hen geluisterd. Althans, niet door degenen die in de positie zijn om de aangekondigde rampspoed het hoofd te bieden en het getij te doen keren. De gevestigde orde liet zich niet veel gelegen liggen aan de angstige voorspellingen en woedende beschuldigingen.
Friedman is geen onheilsprofeet. In dit dikke boek zet hij weliswaar vele feiten op een rij die mensen die van het leven houden de angst om het hart doen slaan, maar hij verspilt daar verder geen gejammer aan en ook niet al te veel bladzijden, er van uit gaande dat iedereen verstand genoeg heeft om de enig mogelijke conclusie te trekken: als we zo door gaan, gaan we er aan. Verreweg de meeste bladzijden besteed Friedman aan het laten zien op hoeveel manieren er weerwerk geboden kan worden, en al geboden wordt. Hij moraliseert niet, maar hij schetst een weg die ons uit de problemen kan voeren. En het geraffineerde is dat deze weg eigenlijk gebaseerd is op de menselijke zwakheid die tot de noodtoestand heeft geleid. Kort gezegd laat hij zien dat je als kapitalist kortzichtig bent als je het potentieel van het groene scenario niet ziet: in velerlei opzichten leidt het groen zijn tot winst, in de eerste plaats in economisch opzicht, en tegelijkertijd lift moeder Aarde mee, zij krijgt een grotere overlevingskans.
Het is terecht dat hij het leeuwendeel van de vijfhonderd bladzijden doordendert over alle initiatieven, uitvindingen, besluiten etc. die alternatieve energie “winbaar” maken, bezuinigen op “oude” energie, natuur redden en beschermen etc. Maar die ook winst opleveren voor de ondernemers, die economieën versterken van de overheden die stappen durven te zetten.
We zijn al sinds de jaren zeventig verpletterd met redeneringen dat de aarde eigenlijk niet te redden is. Vier decennia op de trom van schuld roffelen heeft ons misschien wel juist lam geslagen om en masse en vasthoudend naar oplossingen te zoeken. We geloofden er misschien niet eens meer in. En dat geloof heb je niet zomaar weer terug.
Goed daarom dat Friedman overvloedig, bijna tot uitputtens toe, strooit met informatie, inzicht en uitzicht biedt, laat zien dat het aanpakken van de problemen op een manier die recht doet aan de informatie, aan inzicht en uitzicht, succesrijk is en zal zijn. Zijn verhalen over veel groene voorvechters laten ook zien dat naast informatie en inzicht ook morele gedrevenheid hard nodig is. We zijn op weg naar de ondergang, maar het is mogelijk om de ondergang te stoppen, om het proces om te keren. De groene wereld bewerkstelligen kàn, ook al zullen we dat voor de poorten van de hel moeten wegslepen.
Zonder mijn angst weg te nemen, zo reëel is hij wel, herstelt Friedman mijn geloof. Dat is de enorme verdienste van dit boek. Ik deel zijn geloof in het kapitalisme niet, ik vind dat hij wel erg veel vrienden heeft die het allemaal zo goed weten en zo vreselijk geslaagd zijn, zijn conversatietoontje is aan mij niet besteed. Maar dat valt allemaal in het niet bij het besef dat hij me geeft: het kan! De weg die hij schetst heeft wat mij betreft het karakter van een ethische imperatief, met een diepgang die religieus van aard is. Dus niet alleen: het kan. Maar vooral ook: het moet. Het? Wij!