Terug Terug

Onbetwist de grootste Amerikaanse rocker van de jaren zeventig en tachtig. Springsteen is geboren en getogen in Freehold, New Jersey en speelt vanaf '65 in lokale groepen als Steel Mill en Dr. Zoom And The Sonic Boom. Zijn carrière komt in een stroomversnelling als hij aanklopt bij een zekere Mike Appel, die in hem een opmerkelijk talent vermoedt en hem voorstelt aan John Hammond, de ontdekker van o.a. Bob Dylan, reden waarom Greetings From Asbury Park N.J. te snel wordt afgedaan als het volgende product van de zoveelste Dylan-epigoon. Hoewel nog niet coherent van stijl en verre van afgewogen, laat Greetings From Asbury Park N.J. wel al een aantal knappe composities horen. Op basis van The Wild, The Innocent And The E-Street Shuffle wordt hij door sommige critici een van de belangrijkste ontdekkingen van de jaren zeventig beschouwd, zeker nadat de gezaghebbende journalist Jon Landau de historische woorden 'I saw rock and roll future and its name is Bruce Springsteen' heeft geschreven (Real Paper, 22 mei '74). Bij het uitkomen van Born To Run besluit de platenmaatschappij hem dan ook op een nog nooit vertoonde manier te lanceren, terwijl manager Appel erin slaagt om zijn protégé dezelfde week op de omslag van zowel Time als Newsweek te krijgen. Mede vanwege de groeiende invloed van Landau komt het tot een conflict tussen Springsteen en Appel, culminerend in een slepend proces, zodat The Boss pas in '77 weer de studio in kan gaan met zijn E Street Band, bestaande uit Steve Van Zandt (gitaar), Roy Bittan (piano/synthesizer), Danny Federici (orgel), Clarence Clemons (sax/percussie), Garry Tallent (bas) en Max Weinberg (drums). Sterker dan tevoren is op Darkness On The Edge Of Town het schijnbaar kansloze gevecht om onafhankelijkheid het hoofdthema. De bombastische, op Phil Spector-achtige wijze geproduceerde rock van Born To Run is door toedoen van Landau drastisch ingetoomd, wat de zeggingskracht enorm vergroot. Op het dubbelalbum The River, algemeen geprezen als een meesterwerk, bestrijkt Springsteen een indrukwekkende hoeveelheid deelgebieden van de popmuziek. Ook inhoudelijk is er sprake van een forse stap voorwaarts, in die zin dat de hoofdpersonen in de liedjes ouder en wijzer zijn geworden. Ze maken zich niet langer illusies, maar hebben ook hun fatalisme weten te onderdrukken. Ofschoon hij na een uitputtende wereldtournee te kennen geeft tot '84 rust te willen houden, komt hij al in de nazomer van '82 met Nebraska op de markt. Het album baart nogal wat opzien, omdat het amateuristisch klinkende opnamen oorspronkelijk bedoeld zijn als demo's voor een nieuwe studioplaat. De luisterliedjes in de traditie van Woody Guthrie laten zich echter niet omzetten in rock & roll, zo leert de praktijk, vandaar dat Springsteen Nebraska presenteert als een solo-project. De liedjes beschrijven met veel inlevingsvermogen het lot van individuen die als gevolg van maatschappelijke verwikkelingen op een gruwelijke en niet zelden gewelddadige manier zijn doorgeslagen. Ondertussen maakt Van Zandt een soloplaat, onder de naam Little Steven & The Disciples Of Soul. De muziek op Men Without Women doet sterk denken aan die van Southside Johnny & The Asbury Jukes, waarvan Van Zandt in de hoogtijperiode, vervat op I Don'T Want To Go Home, This Time It'S For Real en Hearts Of Stone en gecompileerd op The Best Of Southside Johnny And The Asbury Jukes, de grote man achter de schermen is. Voice Of America verschilt als dag en nacht van Men Without Women. De soulvolle benadering met de blazers maakt plaats voor een met veel synthesizers aangeklede soort geëngageerde hardrock. Ook Clemons neemt met zijn hobby-orkestje The Red Bank Rockers een eigen plaat op, het volstrekt pretentieloze Rescue. In '84 verschijnt van Springsteen eindelijk Born In The U.S.A., een opmerkelijk harde rock-plaat, waarop hij zingt over het bestaan in de kleine stad ('a dead man's town'), waar het leven grauw en uitzichtloos is, zeker als het werkloosheidspercentage er hoog is opgelopen. Met de van Born In The U.S.A. afkomstige single Dancing In The Dark weet Springsteen voor het eerst ook het tienerpubliek te bereiken, met als gevolg gigantische verkoopcijfers. Vlak voor het begin van de nieuwe tournee stapt Van Zandt op om zich, zoals verwacht, geheel op zijn eigen carrière te werpen. Zijn vervanger is niemand minder dan Nils Lofgren (zang/gitaar/toetsen/accordeon), die voor het eerst van zich doet spreken als begeleider van Neil Young op diens album After The Gold Rush uit '70. Datzelfde jaar nog debuteert hij verdienstelijk met Grin, verder bestaande uit Bob Gordon (bas) en Bob Berberich (drums). Met zijn eerste soloplaat Nils Lofgren levert hij in '75 zijn meesterwerk af, gevolgd door een serie wisselvallige albums, die soms wel bescheiden hits bevatten, zoals Shine Silently in '79 en Valentine in '91. Dank zij zijn medewerking aan de benefiet-single We Are The World van het collectief Usa For Africa, stijgt de populariteit van Springsteen ook in Nederland tot ongekende hoogte: op een gegeven moment in '85 staan er vier albums in de elpee-Top 50 en drie singles in de Top 40, waarvan maar liefst twee in de Top 3. Datzelfde jaar scoort Clemons in duet met Jackson Browne een grote Amerikaanse hit met de meezinger You're A Friend Of Mine, afkomstig van het verder onbetekenende Hero. Ook Little Steven haalt in de hitlijsten, als componist en initiatiefnemer van Artists United Against Apartheid. De aanstekelijke single Sun City en het bijbehorende album Sun City/Artists United Against Apartheid pleiten voor de handhaving van de culturele boycot van Zuid- Afrika, die nogal eens voor veel geld wordt geschonden. Aan het project wordt medewerking verleend door een enorme rij artiesten, onder wie Afrika Bambaataa, Bono, Miles Davis, Bob Geldof, Peter Gabriel, Bonnie Raitt, Joey Ramone, Lou Reed en uiteraard Springsteen. Laatstgenoemde zingt ook een duet op Freedom - No Compromise, waarop Van Zandt erin geslaagd is de zwarte stadsfunk van dat moment te combineren met rhythm & blues en rock & roll alsmede etnische stijlen als salsa en reggae. Het politiek getinte album bevat met Bitter Fruit, een duet met salsazanger Rubén Blades, een fraaie zomerhit. Kort daarvoor verschijnt van Springsteen het monumentale Live/1975-85, een doos met maar liefst vijf elpees, samengesteld uit alle grote tournees tussen '75 en '85. De box wordt met veel tam tam gelanceerd, maar belandt al snel in de uitverkoopbakken. Ondertussen werkt Springsteen vrijwel in zijn eentje aan Tunnel Of Love, een autobiografisch getint album vol liefdesperikelen. De verwijzingen naar zijn wankele huwelijk met fotomodel/actrice Julianne Phillips zijn soms ondubbelzinnig. Als gevolg van het intieme karakter van Tunnel Of Love verkoopt de plaat aanmerkelijk minder dan Born In The U.S.A., hetgeen hem in staat stelt de concerten in de Verenigde Staten een kleinschaliger karakter te geven. De twee optredens in de Rotterdamse Kuip in de zomer van '88 roepen dan ook aanmerkelijk minder verrukte reacties op, al heeft de muziek aan diepgang gewonnen. Opmerkelijk aan de concerten is de prominente rol van achtergrondzangeres Patti Scialfa. Het jaar daarop sluit Little Steven het Haagse Parkpop-festival af, nadat hij met Revolution een weinig overtuigend funkrock-getint album heeft afgeleverd. Een prestatie van de eerste orde levert hij daarentegen als rechterhand van Southside Johnny, wiens Better Days zowaar het onvolprezen Hearts Of Stone weet te evenaren. Naast een gastrolletje van The Boss valt ook de medewerking op van de ritmesectie van The E Street Band, die inmiddels aan de kant is gezet na de grootscheepse Amnesty International-toer van '88 met o.a. Peter Gabriel en Sting. Ook privé verandert er het nodige in het leven van Springsteen, want hij sticht een gezin met Scialfa, hetgeen zijn weerslag vindt in een tegelijkertijd uitgebracht tweeluik. Het moeizaam tot stand gekomen Human Touch en het in een vloek en een zucht opgenomen Lucky Town laten hem horen als een gelouterd man voor wie de liefde belangrijker is geworden dan de muziek. Hoewel de composities er mogen wezen, missen beide albums de impact van weleer, getuige ook de sterk tegenvallende verkoop. Begeleid door een kwintet met als enige oude getrouwe Roy Bittan, aangevuld met een vijfkoppig gospelkoortje, slaagt hij er live al evenmin in om de vroegere magie op te roepen. Daarentegen komt In Concert/Mtv Plugged, een ingetogen concert voor Mtv, wel redelijk overtuigend over. Scialfa op haar beurt debuteert in '93 niet onverdienstelijk met het door Mike Campbell geproduceerde Rumble Doll. Het jaar daarop krijgt de carrière van Springsteen een onverwachte impuls met de single Streets Of Philadelphiavan de soundtrack van de Jonathan Demme-film Philadelphia, handelend over een aan Aids lijdende advocaat. Het zwaarmoedige, met synthesizers sober getoonzette nummer wordt een wereldhit en oogst maar liefst vier Grammy's. Lofgren maakt een heel album vol filmmuziek, zij het dat Every Breath reguliere liedjes bevat in het blues- en soulidioom, waarvan een viertal hartverscheurend worden gezongen door oudgediende Bonnie Bramlett. Clemons komt op het instrumentale Peacemaker niet verder dan meditatieve muziek met een hoog New Age-gehalte, terwijl Weinberg orkestleider wordt van de Amerikaanse talkshow van Conan O'Brien. Begin '95 zorgt Springsteen voor een daverende verrassing door de complete E Street Band op te trommelen voor een aantal opname-sessies, waarvan een drietal stukken zullen verschijnen op Greatest Hits, dat ook een overblijvertje van Born In The U.S.A. bevat. Op aandrang van regisseur Demme wordt voor de clip van Murder Incorporated zelfs een optreden georganiseerd, op video uitgebracht onder de titel Blood Brothers, waarbij het gezelschap er moeiteloos in slaagt de magie van de hoogtijdagen op te roepen. De hoop op een wat langdurigere reünie wordt echter de bodem ingeslagen met het verschijnen van The Ghost Of Tom Joad, een uitermate sober getoonzette soloplaat in de traditie van Woody Guthrie. De Tom Joad uit de titel is de hoofdpersoon van The Grapes Of Wrath, de klassieke roman van John Steinbeck over berooide boeren uit Oklahama die tijdens de grote depressie van de jaren dertig hun heil gaan zoeken in Californië. Ook Springsteen gebruikt de Gouden Staat als lokatie voor de tragische lotgevallen van verschoppelingen als illegale immigranten en afgedankte oorlogsveteranen van veelal etnische afkomst, die de wanhoop voorbij niet zelden tot criminaliteit vervallen met vaak rampzalige gevolgen. Zuiver muzikaal gezien biedt The Ghost Of Tom Joad nauwelijks iets interessants, maar de door reportages en documentaires geïnspireerde teksten zijn schokkend en aangrijpend, waarmee Springsteen zichzelf als schrijver heeft weten te overtreffen. Ook zijn twee intieme soloconcerten in Nederland in het voorjaar van '96 bezitten een zeldzame zeggingskracht. Ondertussen ligt dan de soundtrack van Dead Man Walking in de winkels, waarop Springsteen het titelnummer zingt. Twee jaar later opent Springsteen eindelijk de kluizen, waarin honderden onuitgebrachte opnamen liggen om er de vierdelige box Tracks uit samen te stellen, waarop hij naar eigen zeggen zijn loopbaan via een alternatieve route nog eens langsloopt. Vooral het ongebruikte materiaal uit zijn begindagen blijkt verrassend interessant, terwijl uit de uiterst productieve periode tussen Born To Run en Live/1975-85 naast een groot aantal ronkende rockers ook een aantal onbetwiste prijsnummers merkwaardig genoeg zijn afgevallen. Kennelijk nostalgisch gestemd trommelt Springsteen dan eindelijk The E Street Band inclusief Van Zandt bij elkaar voor een wereldtournee, waarop hij een allesbehalve voor de hand liggende selectie uit zijn totale repertoire vertolkt. De twee hartverwarmende concerten in het Arnhemse Gelredome roepen zowaar de hoogtijdagen van begin jaren tachtig in herinnering, zoals nog eens wordt bevestigd door het dubbelalbum Live In New York City. Dat de toekomst van de rock & roll vooralsnog niet tot het verleden behoort, blijkt na deterroristische aanval op New York van 11 september 2001 als Springsteen van verschillende kanten wordt gevraagd om zijn muzikale reactie te geven. Opgenomen met The E Street Band kruipt hij op geloofwaardige wijze in de huid van de slachtoffers en hun nabestaanden, waarbij alleen al de titel van The Rising getuigt van de veerkracht van het Amerikaanse volk als wiens spreekbuis hij fungeert. Tijdens de daaropvolgende wereldtournee vertolkt het uitgebreide gezelschap naast werk van The Rising opvallend veel oud materiaal in de oorspronkelijke arrangementen. Scialfa komt in '04 plotseling op de proppen met het verrassend sterke 23Rd Street Lullaby, waarop ze met hulp van een groot aantal muzikanten dierbare herinneringen aan vroegere dagen afwisselt met overpeinzingen van wat er van de idealen, aspiraties en verwachtingen in haar volwassen leven werkelijkheid is geworden. Inzake de Amerikaanse interventie in Irak neemt Springsteen pas in een vrij laat stadium stelling, maar dan neemt hij ook het voortouw met de Vote For Change-tournee, die de kiezers in de zogeheten zwevende staten moet overhalen om Bush uit het Witte Huis te stemmen. In het titelnummer van Devils & Dust geeft hij stem aan een Amerikaanse soldaat in Irak, maar voor de rest ligt de thematiek in het verlengde van The Ghost Of Tom Joad, wat zich laat verklaren uit het feit dat het gros van het materiaal uit die periode stamt. Evenals The Rising geproduceerd door de van Pearl Jam bekende producer Brendan O'Brien is Devils & Dust alleen uitgebreider geïnstrumenteerd dan The Ghost Of Tom Joad, terwijl ook stilistisch een breder terrein wordt bestreken. Tijdens de daarop volgende solotournee imponeert Springsteen eens te meer door zijn enorme zeggingskracht. Bron: OOR Popencyclopedie

Lees meer Lees minder

Muziek